کتیبه سغندل ورزقان

کتیبه سیغندل ازکتیبه های سنگی دوران اورارتویی در آذربایجان هست که در ۲ کیلومتری روستای سیغندیل و تقریبا ۱۵ کیلومتری ورزقان قرار دارد.
اورارتویي نام حكومت مقتدري بوده كه از مركز فلات آناتولي و كناره­ یِ درياچه­ ی وان از اتحاد طوايف مختلف ايجاد شده­ بود. و بعدها در اثر حملات و كشورگشایي ­ها قلمرو آنها تا كناره­ هاي دریای خزر كشيده شد.
اورارتویيان جنگها و پيروزيهاي خود را در كتيبه ­هاي سنگي مي­ نوشتند. از جمله كتيبه­ هاي نوشته شده توسط اورارتویيان ، كتيبه ­ي سغندل است. این کتیبه در نزديكي روستاي سغندل در بالاي كوهي به نام زاغي و در پنج كيلومتري ورزقان قرار دارد. طول آن ۱۱۵ و عرض آن ۴۷ سانتي متر است و مشتمل بر ۱۰ سطر است. كتيبه ­ي سيغندل از آثار مهم دوران اورارتویي است كه در سال ۱۳۳۰( ه.ش) توسط محمد جواد مشكور كشف شده­ است و بر اساس مطالعات انجام شده اين كتيبه به « ساردوري دوم ( ۳۳-۷۵۰ ق.م ) پسر آرگيشي اول تعلق دارد و در آن از حمله به ناحيه اي كوهستاني پولوآدي و گشودن ۲۱ دژ و تصرف ۴۵ يا ۴۴ شهر در يك روز سخن مي رود.»مليكيشولي دانشمند و اورارتوشناس گرجي كه اين كتيبه را ترجمه كرده است از وجود قلعه ­هاي مختلفي در اطراف آن خبر داده و نيز وجود طايفه­ هاي كوه­نشين در اين منطقه را محتمل مي­داند.
هيأت باستان شناس آلماني در سال ۱۹۶۷ و ۱۹۷۱ در اطراف سيغندل به پژو هش هاي مقدماتي دست زده ­اند و از وجود دو قلعه در این محل خبر داده­ اند كه يكي به دوران پيش از تاريخ كه به دست ساردوري دوم تسخير شده­ است و ديگري متعلق به اورارتویي­هاست و«اين قلعه به دست ساردوري دوم در جوار قلعه ­ي قديمي ساخته شده ­است و قلعه ­ي مذكور در سيغندل از جمله بزرگترين استحكامات در ايران است.»در روزگاران قديم در بالاي كتيبه ­ي سنگي قلعه­اي ارمني نشين [ در حوالي كتيبه ي سيغندل] وجود داشته كه مردم كارهاي آهنگري خود را به آنها مراجعه مي­كردند.»اين مورد را سالمندان سيغندل نيز تصديق مي­كنند و نيز به دليل آشنایي ارامنه و اوراتویي­ها به فن آهنگري وجود ارمني نشينان در اين قلعه بعيد به نظر نمي رسد( بخصوص که در زمانهایی ارمنی ها بر آذربایجان مسلط بوده اند.) محمد جواد مشكور كاشف كتيبه­ي سيغندل، اورارتویيان را ازمدنیتهای دنياي قديم مي­شمارد. لازم به ذکر است که شهر سردرود در اطراف تبریز به افتخار همین ساردوری اول ساخته شده است.

sigindel

ترجمه و تفسیر کتیبه

۱ – ارابه جنگی خدای خالدی به راه افتاد
۲ – آن به کادیا اونی پادشاه پولو آدی حمله کرد
۳ – ناحیه ای کوهستانی است به یاری خالدی توانا
۴ – در ارابه جنگی نیرو مند خالدی این لشکر کشی
۵ – ساردوری پسر آرگیشتی صورت گرفت
۶ – ساردوری گوید من ۲۱ قلعه را گرفتم
۷ – من در یک روز ۴۵ ( یا ۴۴ ) شهر را تصرف کردم ، لیب لی اونی
۸ – شهر پادشاه و شهر مستحکم را در جنگ گرفتم
۹ – ساردوری پادشاه مقتدر شاه بزرگ
۱۰- شاه کشور شاه مملکت بیا اونی و فرمانروای شهر توشپا
در سطر اول از كتيبه، سخن از خالدي است. خا لدي يكي از خداوندان اورارتویي بوده و در معابد بزرگ در صدر خدايان اورارتوي قرار داشت. وي خداي جنگ بوده كه در مقایسه با ساير مجسمه­ ها و كتيبه­ ها­ی كشف شده ا ز اورارتویيان به « شكل انسان که گاهي با ريش و گاهي بدون ريش و ايستاده بر روي يك شير، نشان داده شده­است.»آنها براي جنگ از خالدي اجازه مي­گرفتند و آنچه در سطر سوم مي خوانیم نشان مي دهد اورارتوییان معتقد بوده­ اند كه پيروزي در جنگ حاصل توانايي خالدي است.
در سطر دوم از شخصي به نام كاديااوني نام مي برد كه پادشاه منطقه پولودآدي بوده است و مي نويسد ، خالدي به راه افتاد و به آنجا حمله كرد.
در سطر سوم به توصیف ناحيه ي پولوآدي مي­پردازد و مي­گويد منطقه ­ای كوهستاني است و شایداورارتوییها به منطقه­ی قره­ داغ پولوآدی می­گفتند.
در سطر چهارم منظوراز ارابه شايد مجموع لشكركشي­هايي باشد كه معتقد بوده­ اند از طرف خالدي انجام مي­شده و از قدرت زياد آن یاد ­شده­ است و در سطر پنجم از ساردوري پسر آرگيشتي به عنوان فرمانده ياد مي­كند.
سطر ششم از قول ساردوری به تصرف ۲۱ قلعه در منطقه اشاره کرده و در ادامه ودر سطر هفتم از ۴۵ شهر ياد مي كند كه در عرض يك روز آنها را متصرف شده است و از ليب لي اوني به عنوان يكي از شهرهاي مهم و محكم ياد مي كند كه در سطر بعدي از تصرف آن سخن به میان آورده­ است. سپس به تعریف و تمجید از خود به عنوان شاه مقتدر و شاه كشورهاي فتح شده مي پردازد .
اوراتوئي ها خود را ( بيااي ني ) مي گفتند وپايتخت آنها شهر توشپا بوده است.
اينكه اورارتوییان چهل و چهار شهر و بيست ويك قلعه را فتح كرده ­اند نشان مي­دهد كه در منطقه­ي ورزقان و منطقه­ ی منتهی به سیغندل شهرهاي زيادي بوده­ است و شايد قلعه ها ي كاسين، زرآوا، وتپه هاي نقاره داشي سكي اوستي، مازار دالی سی و روستاهای لَه لَلّو، کیقال و غيره از يادگارهاي آن دوران باشد. آنچه در کتیبه­ ی سیغندل می­خوانیم و به نتیجه می­رسیم این است که منطقه­ی ورزقان و قره­ داغ در آن زمان از شکوه و عظمت و رونق بسیاری برخوردار بوده­است.
بی شک كاوشهاي باستانشناسي اگر صورت پذيرد به يافته هاي مهمي دست پيدا خواهيم كرد. این کتیبه به شماره ۷۹۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌است.

b39

برچسب ها

ممکن است به این موارد نیز علاقه مند باشید:

0 دیدگاه در “کتیبه سغندل ورزقان”

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *