سعدیه، شیراز، استان فارس

آرامگاه سعدي معروف به سعديه محل زندگي و دفن سعدي ، شاعر برجستهٔ پارسي‌گوي است. اين آرامگاه در انتهاي خيابان بوستان و کنار باغ دلگشا در دامنه کوه در شمال شرق شيراز قرار دارد. در اطراف مقبره، قبور زيادي از بزرگان دين وجود دارند که بنا به وصيت خود ، در آنجا مدفون شده‌اند از جمله مهمترين‌هاي آن مي‌توان شوريده شيرازي را نام برد که آرامگاهش به وسيله رواق به آرامگاه سعدي متصل شده‌است. آرامگاه شيخ مشرف الدين بن مصلح الدين سعدي شيرازي در تاريخ ۲۰ آبان ۱۳۵۳ به شماره ثبت ۱۰۱۰٫۳ در انجمن آثار ملي به ثبت رسيده‌است .
لغت‌نامه دهخدا به نقل از فرهنگ‌ برهان قاطع نام موضعي که شيخ سعدي در آنجا آرميده را «گازرگاه» ناميده و به نقل از فرهنگ‌ آنندراج گازرگاه را حد شيراز نزديک به مرقد شيخ مصلح‌الدين سعدي شيرازي دانسته است .
سکه‌هاي پانصد ريالي برنزي جمهوري اسلامي ايران از سال ۱۳۸۷ خورشيدي به نقش آرامگاه سعدي مزين شده‌است. بناي كنوني آرامگاه سعدي اقتباساتي از كاخ چهلستون اصفهان است و ابنيه قديم را توام با معماري جديد دارا مي باشد. ايواني با ستونهاي چهار ضلعي بلند با تزئينات كاشي كاري در جلو بقعه واقع شده است و گنبد كاشي فيروزه فام بر فراز بقعه جلوه خاصي دارد . درون بقعه كتيبه هايي كاشي كاري حاوي منتخباتي از گلستان و بوستان و لوحه اي كه تاريخچه ساختمان را معلوم مي سازد ديوارها را زينت بخشيده است. بناي قبلي آرامگاه از دوران كريم خان زند شامل دو اطاق بزرگ در دو طرف ايوان پله طاق نما و غرفه هاي كوچك در وسط بوده است و در يك اطاق قبر سعدي در
اطاق ديگر قبر مرحوم شوريده فصيح الملك شاعر معروف شيرازي در قرن اخير قرار داشت .طبعا براي احداث بناي كنوني ساختمان قديمي را منهدم ساخت .

سعدیه، شیراز، استان فارس

در طرح جديد پس از خريد و تخريب خانه‌هاي اطراف آرامگاه داراي محوطه‌اي در حدود ۱۰۳۹۵ متر مربع شد . محوطهٔ باغ به سبک ايراني گلکاري، درختکاري و باغچه بندي شده‌است . در وسط حياط دو حوض مستطيل شکل ، با جهت شمالي – جنوبي در دو طرف محوطهٔ آرامگاه قرار دارد و حوض ديگري در جهت شرقي – غربي در مقابل ايوان اصلي بنا واقع شده‌است.
ورودي مجموعه در راستاي ورودي آرامگاه است که معمار آن آندره گدار فرانسوي است .در جلوي رواق ، حوضي قرار دارد که در آن سکه به نشان گرفتن حاجت مي‌اندازند.در عمق ده متري صحن آرامگاه قناتي وجود دارد که آب آن داراي مواد گوگردي و جيوه مي‌باشد ، آب اين قنات که در زير زمين جريان دارد به درون «حوض ماهي» مي‌ريزد.
حوض ماهي : اين حوض در سمت چپ آرامگاه واقع است و در داخل به شکل هشت ضلعي است و زيربنايي در حدود ۳۰٫۲۵ مترمربع دارد و با ۲۸ پله به صحن آرامگاه وصل مي‌شود ، مشهور است که سعدي نزديک زاويهٔ خود ، حوضچه‌هايي از سنگ مرمر ساخته بوده که آب در آن‌ها جريان داشته‌است . شستشو در اين آب ، خصوصا در شب چهارشنبه سوري ، جزء معتقدات مردم شيراز بوده‌است. کاشي کاري‌هاي داخل حوض ماهي که به سبک عمده سلجوقي است ، در سال ۱۳۷۲ توسط استاد کاشي کار «تيرانداز» طراحي شده و توسط ميراث فرهنگي اجرا گرديده‌است بر فراز حوض ماهي يک نورگير به شکل هشت ضلعي و دو نورگير چهارضلعي در طرفين آن قرار دارد . زيرزمين سعديه امروزه به چايخانه سنتي تبديل شده‌است. دو ساختمان آجري در کنار حوض ماهي وجود دارد که مربوط به دفتر است و ساختمان ديگري که کتابخانهٔ عمومي سعديه‌است و ساختماني ديگر که سرويس بهداشتي در آن وجود دارد .

منابع:

– egardesh