واژه «حرم» در ذهن اكثر زائران، ضریح مقدس را تداعی می‌كند. اما در واقع به فضای مربع شكلی كه بقعه مباركه را در برگرفته و شامل گنبد، سنگ مرقد و ضریح مقدس می‌شود، حرم می‌گویند. حرم از طریق صفه‌‌هایی به داخل و خارج مرتبط می‌شود. حرم از دو طرف (جنوب و مشرق) به وسیله درهای طلا به رواق‌‌ها راه دارد و از دو طرف دیگر، (شمال و مغرب) از طریق دو صفه بزرگ، به دیگر رواق‌‌ها و مسجد بالاسر مرتبط است.

ضریح حرم مطهر رضوی

از زمان صفویه تا کنون ۵ ضریح بر روی مرقد مطهر امام رضا(ع) قرار گرفته است. از وضعیت ضریح های حضرت قبل از زمان صفویه اطلاعات دقیقی در دسترس نیست.

صحن های حرم مطهر رضوی

فضاهای باز اطراف مرقد منور امام صحن نام دارند. در مجموع ۹ صحن در مجموعه حرم امام رضا(ع) قرار دارد که ۸ عدد از آنها در حال حاضر ساخته شده است و یکی دیگر از آنها در مرحله ساخت می باشد.

• صحن انقلاب اسلامی (صحن عتیق یا صحن کهنه)
• صحن آزادی (صحن نو)
• صحن جامع رضوی
• صحن جمهوری اسلامی
• صحن قدس
• صحن غدیر
• صحن رضوان
• صحن کوثر
• صحن هدایت

بست های حرم مطهر رضوی

بست به فضای خارج صحن ها می گویند. در فضای این بست ها زائر می تواند از لحاظ روحی و جسمی خود را آماده تشرف به ساحت امام کند.

• بست شیخ حرعاملی
• بست شیخ طوسی
• بست شیخ بهایی
• بست شیخ طبرسی

رواق های حرم مطهر رضوی

اماکن سرپوشیده اطراف حرم، رواق نام دارد. در حال حاضر ۲۸ رواق در حرم وجود دارد. جهت پیدا کردن هرکدام از این رواق ها در حرم، از نقشه حرم استفاده نمایید.
یکی از باشکوه ترین رواق های حرم که در بین سالهای ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۲ ه.ش. ساخته شده است.

• رواق دارالزهد
• رواق دارالحفاظ
• رواق شیخ بهاء الدین
• رواق دار السیاده
• رواق درالعباده
•  رواق گنبد حاتم خانی
• رواق دارالخلاص
• رواق گنبد الله وردیخان
• رواق دارالولایه .
• رواق توحید خانه
• رواق دارالاجابه
• رواق دارالفیض
• رواق دارالهدایه
•  رواق دارالشکر
• رواق دارالرحمه
• رواق دارالشرف
• رواق دارالحکمه
• رواق دارالضیافه
• رواق دارالحجه
• رواق دارالسعاده
• رواق امام خمینی
• رواق دارالسلام
• رواق دارالکرامه
• رواق دارالسرور
• رواق شیخ طوسی
• رواق دار العزه
• رواق شیخ حرعاملی
• رواق دارالذکر

ساعت صحن انقلاب حرم مطهر رضوی

این ساعت در تاریخ ۲۲ بهمن ۱۳۳۳ از هامبورگ آلمان خریداری شده و به مشهد آورده شد و در فروردین ۱۳۳۴ در بالای ایوان غربی صحن انقلاب نصب شد. این ساعت از ساعت قرار گرفته در صحن آزادی کوچکتر است. سال ساخت این ساعت ۱۹۵۴ م. می باشد.

سقاخانه حرم مطهر رضوی

این سقاخانه بین سالهای ۱۱۴۴ تا ۱۱۴۵ ه.ق. و در زمان نادرشاه افشار ساخته شده است. سنگاب آن بصورت سنگ مرمر یکپارچه بوده که از هرات به ایران آورده شده است. پوشش طلایی گنبدی این بنا توسط شخصی به نام اسماعیل خان ساخته شده است.

پنجره فولاد حرم مطهر رضوی

در دوره صفوی و با پیشنهاد ملا محسن فیض کاشانی این پنجره در صحن انقلاب نصب شد. فلسفه نصب آن نیز این بوده است که چون در گذشته شبها درهای حرم را می بستند، پنجره ای قرار داده بودند که زائرین بتوانند از طریق آن مرقد مطهر را مشاهده کرده و دعا بخوانند.

منبع:

_ وب سایت مشهدتور