قلعه رود خان، دژ هزار پله گیلان

ghaleye-roodkhan-roudkhan-Gilan

دژ رودخان یا قلعه حسامی نام قلعه‌ای تاریخی در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی شهر فومن در استان گیلان است. برخی از کارشناسان، ساخت قلعه را در دوران ساسانیان و مقارن با حمله عرب‌ها به ایران دانسته‌اند. این قلعه در ارتفاعی بین ۶۶۵ تا ۷۱۵ متر از سطح دریا واقع شده و در کنار آن رودخانه‌ای با همین نام جاری است. قلعه رودخان نام قلعه‌ای تاریخی در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی شهر فومن در استان گیلان است. برخی از کارشناسان، ساخت قلعه را در دوران ساسانیان دانسته‌اند. این قلعه با ۶/۲ هکتار مساحت بر فراز ارتفاعات روستای رودخان قرار دارد. دیوار قلعه ۱۵۰۰ متر طول دارد و در آن ۶۵ برج و بارو قرار گرفته شده‌است.
این بنا به وسیله سنگ و آجر ساخته شده و در بخش های آسیب پذیر و نقاط حساس، سنگ با ملات ساروج به کار رفته، اما در مسیر اطاق ها، برج ها و سقف های گنبدی شکل از آجر، گچ و ملات ساروج استفاده شده است. ارتفاع دیوارها متفاوت و از ۳ تا ۱۰ متر متغیر است و در نقاط نفوذ پذیر قلعه، دیوارها و باروها قطور و ارتفاع بیشتری دارند. انتخاب مکان مناسب، بهره گیری از مصالح مقاوم، استفاده از شیوه های مختلف معماری و ایجاد اشکال هندسی متنوع، عظمت خاصی به این مجموعه داده است. فرم کلی قلعه نامنظم است و از دو بخش شرقی و غربی تشکیل شده است.

1-12

gale rodkhan1
در دورهٔ سلجوقیان این قلعه تجدید بنا شده و از پایگاه‌های مبارزاتی اسماعیلیان بوده‌است. بر روی سردر ورودی آن درج شده‌است که این قلعه در سال ۹۱۸ تا ۹۲۱ هجری قمری برای سلطان حسام‌الدین امیردباج بن امیر علاء‌الدین اسحق تجدید بنا شده‌است. این کتیبه در موزهٔ گنجینهٔ رشت نگهداری می‌شود. این قلعه در ارتفاعی بین ۶۶۵ تا ۷۱۵ متر از سطح دریا واقع شده‌است و در کنار آن رودخانه‌ای با همین نام جاری است.
قلعه رودخان ميراث مهمي است از دژهاي نظامي حكومتي در گيلان. اين قلعه مهم تاريخي كه مدت ها مركز فرمانروايان گيلان بوده است، از بزرگ ترين و باعظمت ترين دژهاي نظامي گيلان و حتي ايران محسوب مي شود. قلعه رودخان در فاصله ۲۰ كيلومتري جنوب غربي فومن واقع شده است. مساحت قلعه بالغ بر ۵۰ هزار مترمربع و در ارتفاعي بيش از ۶۰۰ متر در بلندترين نقطه كوه واقع شده است. برخي از كارشناسان، بنياد قلعه را به دوره ساسانيان نسبت داده اند. اين قلعه در زمان سلجوقيان تجديدبنا شده و از پايگاه هاي مبارزاتي اسماعيليان به شمار مي رفته است. براي رسيدن به قلعه بعد از عبور از شهر فومن و گذشتن از روستاهاي گشت، كردمحله، سياه كش، شمس تالان، گوران پس، هولس كام، سيدآباد و قلعه رودخان به روستاي حيدرآلات مي رسيم كه از اين روستا تا محل قلعه حدود ۵ كيلومتر فاصله است. در حال حاضر بيشتر مساحت آن در قالب طرح پارك جنگلي، سنگ چين و شن ريزي شده است.

دلیل نام گذاری
چون این قلعهٔ تاریخی در کنار رودخانه‌ای بنا شده، معادل باستانی “دژ رودگان” یا “روگان” (دژی که در کنار رود قرار دارد) یا تغییر یافته آن به نام قلعهٔ رودخان خوانده می‌شود. این قلعه به زبان اهالی آن منطقه که تالش هستند قله رخون نامیده می‌شود. سپس به مرور زمان به «قلعه رودخان» تبدیل شده است.
این قلعه در دوران‌های تاریخی به نام‌های «قلعهٔ هزارپله»، «حسامی»، «سکسار»، «سگسار» و «سگسال» نیز خوانده شده است.

Rudkhan5

توصيف قلعه
قلعه رودخان از دو بخش ارگ (محل زندگي حاكم و حرمسراي وي) و قورخانه (محل فعاليت هاي نظامي وزندگي سربازان) تشكيل شده است. ارگ در قسمت غربي اين بنا در دو طبقه واقع شده و جنس آن از آجر است. قراول خانه ها در قسمت شرقي در دو طبقه با نورگيرها و روزنه هاي متعدد بر اطراف مسلط است. چشمه اي نيز ميان قلعه و گودترين محل آن وجود دارد. بخش شرقي قلعه شامل:دوازده ورودي، زندان، در اضطراري، حمام و آبريزگاه.
بخش غربي دوازده ورودي دارد، چشمه، حوض آب انبار، سردخانه حمام، آبريزگاه شاه نشين و چند واحد مسكوني كه با برج و بارو محصور شده اند، ديگر بناهاي اين بخش را تشكيل مي دهند. ۴۰ برج ديده باني دور تا دور قلعه را احاطه كرده كه اتاق هاي هشت ضلعي آن با طاق هاي گنبدي پوشانده شده است. دور تا دور ديوارها و برج ها روزنه هايي شيب دار ديده مي شود كه براي ريختن مواد مذاب و تيراندازي تعبيه شده اند.
لازم به ذكر است كه در طول تاريخ قلعه، هيچ گاه دشمن به آن نفوذ نكرده و نتوانسته است آن را فتح كند.

189-umuzyr-img-r-1268053328-1

RudkhanCastle3
طبيعت منطقه رودخان
از روستاي قلعه رودخان تا خود قلعه طبيعت بسيار زيبا و چشم اندازهاي زيادي وجود دارد كه توجه هر بيننده اي را به خود جلب مي كند. رفت و آمد با وسيله نقليه تا فاصله يك و نيم كيلومتري قلعه رودخان امكان دارد. در مسير صعود به قلعه، درختاني با قدمت زياد، به سمت آسمان سربرافراشته اند و نور از لابه لاي شاخه هاي اين درختان به پايين مي ريزد.
قلعه ۶۶۵ تا ۷۱۵ متر از سطح دريا ارتفاع دارد. در سمت راست قلعه، رودخانه اي به همين نام قرار دارد كه از ارتفاعات سرچشمه گرفته و آب آن از جنوب به شمال در جريان است.

موقعیت جغرافیایی
قلعه عظیم رودخان یکی از باشکوه ترین بناهای تاریخی گیلان زمین است، این دژ بر فراز کوهی در ۲۵ کیلومتری جنوب غرب شهر فومن، در محدوده دهستان گوراب پس، از توابع بخش مرکزی شهرستان فومن قرار دارد. ارتفاع قلعه از سطح دریاهای آزاد بین ۶۵۵ تا ۷۱۵ متر است که در خط الرأس یکی از ارتفاعات منطقه با نام محلی “قلعه ژیه” واقع شده است. در جهت شمال غرب قلعه، رودخانه ای به همین نام جاری است که از ارتفاعات پشت کوه و ماسوله داغ تالش – حد فاصل استان گیلان و زنجان – سرچشمه می گیرد.
دکتر منوچهر ستوده در جلد یک کتاب”از آستارا تا استرآباد” نوشته شده، ارتفاع قلعه از شهر رشت ۶۸۰ متر است، در جهت شمالی قلعه، رودخانه ای به نام قلعه رودخان وجود دارد که با اندک باران، آب آن دو برابر می شود؛ به طوری که آب نسبتاً زیاد این رودخانه در گذشته مانع حرکت سربازانی بوده که به طرف این قلعه می رفته اند. جنگل های انبوه قدیمی نیز مانع دیگری برای حرکت مردان جنگی بوده است، به همین خاطر این دژ در دوران آبادانی ممتد خود کمتر مورد حمله متجاوزین قرار گرفته است.
با عنایت به افزایش تدریجی گردشگران، ضرورت داشت تا هر چه سریع تر قسمت میانی قلعه مرمت و امکانات رفاهی مورد نیاز گردشگران فراهم می شد. تأمین آب مورد نیاز از چشمه مجاور و انتقال آن به داخل قلعه از اولین اقدام سازمان است. هم اکنون با ایجاد سرویس های بهداشتی و آب آشامیدنی مشکلی برای گردشگران و همچنین ادامه کار مرمت وجود ندارد. از آنجا که قسمت اعظم قلعه مرمت نشده و ادامه کار می بایست براساس اصول فنی مرمت بناهای تاریخی انجام می پذیرفت، مقدمات کار مستند سازی بنا، با انتخاب مشاور ذی صلاح فراهم و در کار آسیب شناسی، مستند سازی و تهیه نقشه مرمت بنا، با اصول علمی آغاز شده است.
همچنین با عنایت ویژه کارگروه گردشگری، به اهمیت و جایگاه مهم بنای قلعه رودخان و نقش آن در ایجاد یک قطب بزرگ گردشگری در استان، همزمان با فعالیت های سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گیلان، زمینه حضور و سرمایه گذاری بخش خصوصی در پارک جنگلی قلعه رودخان فراهم شده؛ به طوری که پیش طرح ایجاد تأسیسات اقامتی و پذیرایی در محدوده پارک جنگلی قلعه رودخان ارایه شده و در دستور کار کمیته فنی بررسی طرح های گردشگری قرار گرفته است.
نظر به ویژگی های استثنایی بنای قلعه رودخان و طبیعت بسیار زیبا و جذاب آن، و با اقدام هماهنگ سازمان ها و ادارات دولتی نظیر؛ منابع طبیعی، محیط زیست، راه و ترابری، میراث فرهنگی وگردشگری در آینده نزدیک، قلعه رودخان و محیط پیرامون آن، به یکی از قطب های مهم گردشگری کشور، تبدیل خواهد شد.

منبع: ویکی پدیا

راسخون

برچسب ها

ممکن است به این موارد نیز علاقه مند باشید:

0 دیدگاه در “قلعه رود خان، دژ هزار پله گیلان”

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *