نقره کاری یا حکاکی روی نقره تبریز از دیگر صنایع دستی این استان است که مورد استقبال اقشار مختلف جامعه قرار می‌گیرد. در کنار نقره کاری هنر دستی دیگری نیز به نام نقره کوبی در آذربایجان شرقی رواج دارد که در آن نقره با انجام سوراخکاری بر روی چوب و هسته میوه های مختلف در نقطه مورد نظر جاگذاری شده و سپس پرداخت زده می شود. نقره سازی نیز از دیگر صنایع دستی وابسته به نقره است که ساخت زیورآلات، ظروف کاربردی و تزیینی، آینه و شمعدان و قاب عکس از جمله آثار تولیدی در این شاخه است.

نقره سازی و هنرهای وابسته به آن در شهر تبریز با کیفیت ممتاز و توسط هنرمندان بسیاری جریان دارد. دواتگری، ملیله کاری، حکاکی، قلمزنی و سیاه قلم از جمله رشته های فعال وابسته به هنر صنعت نقره سازی در این استان است.نقره از فلزات گران‌بها به شمار رفته و از آن در صنایع جواهرات و لوازم تزئینی، ظروف و لوازم تجملی آشپزخانه و غذاخوری استفاده می‌شود.

نقره کوبی هنری است که از هزاران سال قبل در ایران و به ویژه خطه آذربایجان رایج بوده است و امروزه هم به عنوان سوغات و هنر سنتی ارزشمند منطقه در دسترس علاقمندان می باشد.

نقره کوبی از دیرباز به عنوان شاخه‌ای ‌از هنر قلمزنی در زمره هنرهای دستی ‌رایج تبریز بوده و آن چنان که از سفرنامه «کلاویخو» بر می‌آید، این هنر صنعت در ۶۵۰ سال پیش در این خطه، در نهایت کمال خود بوده است.

بر اساس منابع تاریخی هر چند هنر نقره کوبی در تبریز از زمان‌ های دور وجود داشته اما در زمان سلجوقیان و مغول به اوج هنری خود رسیده است.

هنرمندان نقره کوب تبریز در این دو دوره با تزیین و مرصع کاری ظروف و زینت‌ آلات و آرایش آن ها به شیوه خاص نقره کوبی و با اشکال مختلف، این هنر را به اوج زیبایی و کمال رسانده‌اند.

هنر نقره کوبی مکتب تبریز در سال‌ های فرمانروایی صفویان نیز در این شهر به رشد و بالندگی خود ادامه داده و تا اواخر قاجاریه نیز رونق داشته اشت و پی از این دوره با اضافه شدن آلیاژهای دیگر، امکان دسترسی مردم عادی نیز به این تولیدات هنری بیش از پیش فراهم گردید.

تلفیق این هنر با دیگر هنرها از جمله هنرهای چوبی، موجب رونق گرفتن نقره کوبی به عنوان هنری زیبا و منحصر به فرد در تبریز گردید که با وجود سن و سال کمترش نسبت به هنر نقره سازی، از محبوبیت زیادی برخوردار است.

نقره کوبی و کنده کاری روی نقره به عنوان دو هنر منحصر به فرد شهر تبریز، از سوی سازمان یونسکو نیز مهر اصالت آثار و تولیدات صنایع دستی را دریافت نموده اند.

نقره کوبی در آذربایجان شرقی  عمدتا بر روی تسبیح انجام می شود. نوع جنس این تسبیح ها از نوعی هسته میوه (آویگادو) است که در زبان عامیانه به آن کشکول گفته می شود و از آفریقا وارد می شود. نقره بکار رفته نیز کاملا خالص می باشد که با انجام سوراخکاری، نقره های مورد نظر جایگذاری شده و سپس پرداخت زده می شوند. علاوه بر هسته میوه آویگادو، از چوب یسر، عناب، آبنوس و صندلوس در ساخت تسبیح استفاده می شود.

همچنین نقره کوبی علاوه بر تسبیح بر روی اشیاء دیگری همچون تابلوهای تزیینی، عصا، پیپ، پایه فندک، استکان، زیرسیگاری، چوب سیگار و … نیز انجام می گیرد.

منبع:

– پورتال جامع گردشگری و توریستی

– وب سایت دانشنامه شهری ایران