این قلعه تاریخی را شاید به خاطر رنگ دیوارها و برجهای سفیدش که با ملات آهکی سفید در قله ی کوهی سبزفام ساخته شده است « آغجاقالا » می گویند. در فاصله ی ۵۰ کیلومتری شمال غربی شهر ورزقان واقع شده است. موقعیت جغرافیایی و مکانی قلعه و نوع معماری و کاربرد این قلعه نیز شبیه به دیگر قلعه های تاریخی آذربایجان می باشد.

آغجا قالا بر بالای تپه ای تقریبا بلند بنا شده است و جبهه های شمالی و شرقی و غربی آن را پرتگاه های کوهستانی مشرف به جنگل احاطه کرده است و جبهه جنوبی که شاید یکی از دروازه های ورودی قلعه می باشد به صورت پرتگاه نبوده بلکه تپه سرازیری کم شیبی که بر اثر گذشت ایام و فرسایش از حالت دیواره بلند به سراشیبی کم شیب تبدیل شده است. آنچه در حال حاضر از آغجه قالا باقی مانده است تعداد ۸ برج مدور نیم استوانه ای و تعداد ۱۱ قطعه دیوار کلفت و عریض سنگی می باشد. تمام قسمت های داخلی و شمالی برجها ۴ متر است. مصالح ساختمانی به کار رفته در برج ها کلا سنگ های لاشه ای تیشه ای و ملات دیواره و برجها از ساروج سفیدرنگی است که بیش از همه در ترکیبات آن آهک به کار رفته است. دیوارهای قلعه به عرض ۲ متر و ارتفاع ۳ تا ۴ متر که قسمتی از آن باقی مانده و بخشی از آن ها فروریخته و مصالح ساختمانی آن در چندین منطقه اطراف و جوانب قلعه پراکنده شده است.

در سمت جنوبی قلعه ، تعداد ۵ برج نگهبانی در حال حاضر باقی مانده است و ۳ برج بقیه در سه گوشه قلعه ساخته شده است. تمام این برج ها و باروهای بسیار محکم و عریض در سالیان اولیه احداث به یکدیگر مربوط بوده اند و کاملا مشخص است که نگهبانان در روی دیوارها حرکت و رفت وآمد داشته اند. آنچه از قسمت شمالی قلعه باقی مانده ، بقایای درگاه و دروازه ورودی آن بوده که از طاقهای ضربی دیواره ها و عرض و طول فاصله آنها و قرینه بودن دیواره های جانبی درگاه ، مشخص می باشد. ورود به قلعه از جبهه جنوبی نیز با عبور از پلکان های مسیر بوده که تمامی آنها ویران شده و مقداری از آثار و مکان پلکانها بجا مانده است. محوطه قلعه در محدوده ای به وسعت ۱۵۰ متر در ۲۰۰ متر و به مساحت کلی ۳۰۰۰ متر مربع تخمین زده شده است. ساختمان قلعه در دو قسمت اصلی از هم متمایز و جدا بنا شده است قسمت شرقی قلعه دارای چندین اطاق بوده و به آن تالار راه ارتباطی وجود داشته است. در احداث بنا از سه نوع مصالح استفاده شده که هرکدام بیانگر دوره ای از ایام باستان و چند مرحله ای بودن ساخت قلعه می باشد. این مصالح سنگ لاشه و ملات ساروج مربوط به دوره اشکانیان ، آجرهای خشتی مربوط به دوره ساسانیان و ملات گچ برای دوره اسلام به بعد ، می باشد. در داخل قلعه قبرهایی نیز دیده می شود که تعدادی از آن ها به امید یافتن آثار عتیقه توسط کاوشگریهای غیر مجاز زیر و رو شده است ، که در اطراف آنها مقداری استخوان و سفال شکسته دیده می شود.

آغجا قلعه نیز مانن سایر قلعه های آذربایجان یک قلعه ی نظامی و دفاعی بوده است که به خاطر جلوگیری از هجوم دشمنان به منطقه ساخته شده است.

منبع : شهرداری ورزقان