دره ستاره‌ها

می‌خواهیم باز هم شما را در فضای دو میلیون سال پیش سنوزوئیک نگه داریم. این بار اما قرار است به دره‌ای بروید که به باور اهالي قشم ستاره ای از آسمان به درون آن افتاده و بر اثر ضربه‌اى سهمگین، خاک از زمین بالا آمده و در همان حال به هر شكلى كه بوده خشک شده و چنین اشكالى پدید آمده است. به همین سبب به آن «استاره افتیده» یا همان ستاره افتاده می‌گویند. برای تماشا و قدم زدن در میان اشکال زمین ساختی «دره ستاره ها» مي‌توانيد از قشم، پنج کیلومتر به طرف جنوب حرکت کنید تا در شمال روستای برکه خلف به دره مذکور برسید. دره ستاره‌ها بر اثر فرسایش خاک، سنگ و ماسه ناشى از آب‌هاى سطحى، رگبارهاى فصلى و تندبادها به وجود آمده است. آنچه از سازه‌های زمین ساختی در اين منطقه خواهید دید، حاصل فرسایش سنگ‌های رسوبی زمین است که نمونه آن تنها در ایالات متحده آمریکا قابل مشاهده است. ارتفاع کف دره تا بخش‌های شمالی منطقه که هنوز تحت فرسایش قرار نگرفته‌اند، به ۱۰ متر هم می‌رسد.

• آشنایی با جزایر ایرانی خلیج فارس

هنوز هم اگر باران شدیدی ببارد یا باد تندی بوزد، امکان فرسایش وجود دارد، زیرا اين سنگ‌ها، بيشتر ماسه سنگ با سیمان آهكى سست و پر از پوسته‌هاى فسیلى هستند.

از دیگر جاذبه‌های این دره، مخروط‌هاى نوک تیز، ستون‌ها و ستونک‌هاى فرسایشى، آرک‌ها و تیغه‌ها و دیواره‌هاى نوارى هستند. در بخش هایی از دره، مي‌توان صدف‌هایی را دید که نشان از وجود آب دریا در این منطقه در گذشته‌های دور داشته و امروزه عقب‌نشینی کرده است. شكل ویژه این دره و انواع حجم‌ها و پدیده‌هاى فرسایش موجود در آن، وزش بادهاى تند و گردش هوا در لابه لاى ستون‌ها و حفره‌هاى دره، تولید صدا مى‌كند. شايد به همين دليل ساكنان قديم منطقه، این دره را محل آمد و شد ارواح و اجنه می‌دانستند! شب‌های دره ستاره‌ها، اگر آسمان مهتابی باشد، بسیار دیدنی خواهد بود.

چگونه برویم؟
قشم در ۱۴۷۱ کیلومتری پایتخت و ۲۲ کیلومتری مرکز استان هرمزگان قرار دارد. بهای بلیت هواپيما تا بندرعباس، ۱۷۹ هزار و تا قشم ۱۸۴ هزار تومان است. با هواپيما،حدود یک ساعت و ۵۰ دقیقه در راه خواهید بود. یک روز در میان هم قطاری از تهران راهی بندرعباس می‌شود که اگر ساعت ۱۲:۵۵ از پایتخت حرکت کنید، ۶:۵۰ صبح به بندرعباس خواهید رسید. هزینه اين قطار براي هر نفر ۴۲ هزار و ۸۰۰ تومان است. آن‌هايي که طاقت ۲۰ ساعت سفر زمینی را دارند، بدانند که اتوبوس ها هر روز از ۱۰:۴۵ صبح تا ۱۹:۴۵ راهی بندرعباس می‌شوند. بهاي بليت اين اتوبوس‌ها براي هر مسافر ۳۱ هزار و ۵۲ هزار تومان است. ناگفته نماند که ۹:۴۵ صبح هر روز، سرویسی از پایانه مسافربری جنوب تهران به طرف جزیره قشم می‌رود که بهاي بليت آن ۴۱ هزار تومان است. اگر با قطار و يا اتوبوس به بندرعباس مي‌آييد، می‌توانید با پرداخت هفت هزار تومان، از اسکله شهید حقانی، با اتوبوس دریایی به طرف اسکله شهید ذاکری قشم حرکت کنید و یک ساعت بعد در جزیره باشید. این وسایل نقلیه از ساعت هفت صبح تا ۱۷ فعالیت می‌کنند.

کجا بمانیم؟
این منطقه، جز در جزیره هنگام و روستای شیب دراز، اقامتگاه بوم گردی دیگری ندارد و اگر به قشم آمدید، حتما باید در اقامتگاه رسمی‌یعنی هتل‌ها و مهمانسراها شب را به صبح برسانید.

چه بخوریم؟
ماهى برشته، کُلُمبا، موفلَک، زیبون، هَواری، عَنکاس، ماهی مرکب، خوراک سینگو (خرچنگ)، کاتوغ (حَلا) ماهی یا مرغ، پودینی کوسه یا سفره ماهی و برنج دیشو مهم‌ترین غذاهای سنتی مردم قشم هستند که طبیعتا ماده اصلی‌شان ماهی است.

چه بخریم؟
مرکز خرید «درگهان» منطقه تجاری وسیعی است که هم بازار قدیم قشم در آن قرار دارد و هم پاساژهای تازه تاسیس و نوساز. در آنجا اگر چیزی به نظرتان آمد که قیمت مناسبی داشت و البته تقلبی نبود، مي‌توانيد بخریدو به خانه ببرید.

طبیعت قشم دیگر چه دارد؟

جزیره هنگام؛ساحل نقره‌فام
ساحل جزیره هنگام در جنوب قشم، به ساحل نقره‌فام معروف است. اين جزيره ماهی‌های زیبایی دارد که رنگ آب را گویی‌نقره‌ای کرده اند. علاوه بر اين، پرش دسته جمعی دلفین ها هم زیبایی خاص خودش را دارد‌. اگر شاهد این صحنه باشید واقعا جزو توریست‌های خوش شانس جزیره هستيد.

معماري در صخره

برای بازدید از نخستین جاذبه طبیعی قشم، باید ۱۰ کیلومتر به طرف جنوب شرق این جزیره بروید تا به غار «خوربَس» برسید. غاری که در پنج کیلومتری شرق روستای رمچاه قرار داشته و شکل‌‌گیری آن را مربوط به اواخر دوران سنوزوئیک می‌دانند. این غار که از نوع غارهای طبیعی است، دالان‌های کوچکی دارد که در اثر نفوذ آب به داخل آن، ایجاد شده و در گذر زمان که انسان آن را به سکونتگاه خود بدل ساخته بود، گسترش یافته است. طبقه نخست این غار دو طبقه، به شكلي طبیعی پدید آمده و شامل دالان ورودی به طول یک متر است. ساختار طبقه دوم به گونه‌ای است که دست‌کند بودن آن به خوبی مشهود است. اين طبقه شامل یک اتاق مستطیل شکل همراه با چند اتاق همجوار است که اکنون در بخش‌هایی از آن درز و شکاف‌هایی كه نشان از فشارهای تکتونیکی (زمین ساختی) دارد،ديده‌مي‌شود.

درهای ورودی، پنجره‌ها و دریچه‌های روشنایی، جای کلون و چفت و بست پنجره‌ها همگی نشان از يک نوع معماری پیشرفته در صخره‌ها دارند. بخش‌های انسان ساز غار خوربس به اواخر دوران اشکانی و ساسانی باز‌می‌گردد. یافته‌های باستان شناسی نشان مي‌دهد که خوربس در گذشته‌های دور کاربردی نظامی‌و البته مذهبی داشته است‌. البته این موضوع بی‌ارتباط با گوردخمه‌های جزیره قشم هم نیست.

جزایر ناز؛صخره‌هاي بلند
قشم دو جزیره سه هکتاری به نام «ناز» یا به قولی اهالی «کرده»، در یک کیلومتری شرقي خود دارد‌.در اين دو جزيره کسی سکونت ندارد و تنها در اوقات جزر، باریکه‌ای از آن به قشم متصل می‌شود. این جزایر بر خلاف تصور شنی نبوده و صخره هایی به ارتفاع پنج تا ۱۰ متر را در خود گنجانده‌اند. با این حال خیلی‌ها برای قدم زدن، به آنها عزیمت می‌کنند.

مزرعه کروکودیل
این جزیره مزرعه‌ای دارد كه در خاورمیانه منحصر به‌فرد است. نام اين مزرعه «نوپَک» و مختص پرورش کروکودیل است. برای بازدید از این مزرعه باید به جزیره هنگام رفت‌.زمان بازيد از ساعت هشت تا ۱۷ است.

تنگه چاهو؛در دل كوه سنگي
در بخش غربی ساحل شمالی قشم، روستایی است که «چاهوی شرقی» نام دارد و در بخش شهاب جزیره قشم واقع شده‌است. اینجا تنگه‌ای دارد که آن را «چاهکو» می‌نامند. این دره در دل کوهی سنگی به شکل ضربدری برش خورده است‌. در ابتدای مسیر، عریض است و دیواره‌ای بلند دارد اما به مرور که پیش می‌رویم، از عرض آن کاسته می‌شود تا جایی که حتی به سبب نور کم، عبور از آن دشوار می‌گردد.

انجیر معابد؛درخت هميشه‌سبز
قشم درخت مقدسي به نام «انجیر معابد» دارد که در روستای توریان واقع است. این روستا که در ۳۱ کیلومتری جنوب غربی قشم قرار دارد، در کنارش بقعه‌ای تاریخي به نام «زیارت پیر» دارد. انجیر معابد، به درخت همیشه سبز هم شهره است.

نمكدان جزيره

بگذارید پیش از رفتن به جنگل حرا، به «گنبد نمکی» قشم هم سری بزنیم که در ۹۰ کیلومتری جنوب غربی شهر قشم واقع شده است و با ساحل دریا، تنها دو کیلومتر فاصله دارد. کوه گنبدی شکل قشم که به عنوان نمکدان نیز شهره است، ۲۳۷ متر ارتفاع دارد و نمک آن به حدی است که رگه‌های نمکين را می‌توان بر دیواره کوه نیز ديد.

به نظر می‌رسد که این لایه‌هاى نمک در برخورد با گسل‌هاى پوسته زمین بالا آمده و گنبدهاى نمكى را به وجود آورده‌اند. اگرچه شايد برای ورود به طولانی‌ترین غار نمکی جهان که حدود شش هزار و ۴۰۰ متر است، کار سختی در پیش نداشته باشید، اما برای دیدن استالاگتیت‌های بلورین نمک که عمری ۵۷۰ میلیون ساله دارند و بازمانده دوران پیشا‌کامبرین هستند، باید چراغ قوه پر نوری همراه داشته باشید.

قندیل‌های مرمرین و بلورین در اشکال مختلف، سقف غار را به شکلی زیبا آراسته‌اند. اگر در غارهایی که تا به حال دیده‌ايد، آب از سقف می‌چکید، در این غار آب نمک بر سرتان خواهد افتاد‌. البته رطوبت هوای جزیره و نفوذ آب در غار، سبب فروچکیدن آب نمک اشباع شده بر بدنه قندیل‌ها می‌شود و شکل آن را پیوسته تغییر می‌دهد. از درون این غار آب زیرزمینی دائمي وجود دارد که به شکل چشمه نمک مي‌جوشد. دور که به اين چشمه سفید رنگ مي‌نگرید، آن را چون انبوهی از برف در زمستان خواهید یافت. جالب آن است که این نمک‌ها، کاملا طبیعی بوده و حتی مصرف پزشکی و ورزشی نیز دارد. نکته دیگر آن است که سنگ نمک در بخش جنوبي گنبد گسترش چشمگيري دارد، اما با این وجود، سطح نمک اغلب به پوشش نازكي از گل اُخرا آغشته است. در بخش جنوب غربی گنبد نیز نمک تقريبا خالص و بلورين به فراواني يافت مي شود.

از شهر قشم به سمت غرب جزیره که حرکت کنید، با عبور از فرودگاه قشم و پشت سر گذاشتن حدود ۶۰ کیلومتر وارد جاده شوسه نسبتا مناسبی می‌شوید که ۲۳ کیلومتر تا دهانه غار فاصله دارد. برای رسیدن به دهانه غار باید به سمت غربی جزیره و روستای کانی رفت‌. جاده در نزدیکی روستای کانی دو راه می‌شود؛ یکی آسفالته که به سمت روستای کانی می‌رود و دیگری خاکی. بعد از طي حدود ۱۰ کیلومتر در جاده خاکی، در امتداد کوه چند اتاقک دیده می‌شود.

جاده خاکی کنار این بناها، شما را به معدن شن و ماسه و در نهایت سه دهانه بزرگ غار هدایت می‌کند. اینها غارهای نمک هستند ولی نه غار نمکدان‌. اگر جاده خاکی اصلی را ادامه دهید ابتدا به ساختمان نیروی انتظامی‌خواهید رسید و کمی‌جلوتر یک جاده فرعی در برابر کوه قرار دارد. این جاده ما را به دل کوه خواهد برد. کیفیت این جاده بد است. کمتر از يك کیلومتر که جاده را ادامه دهید، به دهانه غاری خواهید رسید که رو به سمت جنوب شرقی است و از دهانه آن رودی به بیرون جریان دارد.

«حرا»ی ابن سینا

یکی از جاذبه‌های مهم طبیعی و ديدني قشم ، «جنگل حرا» است. نام علمی‌گياه حرا، برگرفته از نام لاتین ابن سینا است. جنگل‌های حرا در شمال غرب جزیره قشم در نزدیکی‌های بندر لافت جای گرفته‌ و در نوارى به عرض ۵۰ تا ۵۰۰ متر کشيده شده‌اند.

اين منطقه سرسبز، محدوده‌‌اى برابر با ۱۵۰ کيلومتر و مساحتى معادل ۸۲۳۶۰ هکتار را در بر گرفته است. این جنگل‌های شورزی در هنگام جزر تا کمر از آب بیرون می‌آیند و چون جزایری سبز در میان آب رخ عیان می‌‌کنند، اما در زمان مد به‌طور کامل در آب فرو می‌روند. گياه حرا مانند دستگاه آب شیرین‌کن عمل مي‌كند.

به اين شكل كه بخش شیرین آب دریا را جذب و نمک آن را دفع می‌کند. حرا از سازگارترین گونه‌ها به شمار می‌آید زيرا به خوبی توانسته با چنين شرایط اقلیمی‌و به‌خصوص شوری آب، کنار بیاید. اين گياه مي‌تواند تا دمای پنج درجه سانتی‌گراد را تحمل کند. حرا که حداکثر ارتفاعش به چهار متر می‌رسد، میوه‌ای شيرين نیز دارد که چون بادام است.اين گياه از اواخر تیر تا اواسط مرداد هر سال، به بار مي‌نشيند. در منطقه رويش حرا که «خور» نامیده می‌شود، عمق آب به سه متر می‌رسد. خاک جنگل حرا، به شدت شور و قلیایی است. درختان حرا، ریشه‌های کوتاه و کم عمقی دارند که به تدریج رشد كرده و به شکل شبکه‌ای درمی‌آیند. اين ريشه‌ها از شوري اطراف نيز مي‌كاهند تا امكان تغذيه گياه از آب شور دريا ميسر شود.

هنگام مد ماهيان زيادي به طرف جنگل حركت مي‌كنند و صيادان محلي نيز به خوبي اين را مي‌دانند. به سبب خاصیت برگ این درختان دریایی، برای تامین غذای دام از آن‌ها استفاده می‌شود. استفاده بی رویه از برگ اين درختان،از محدوده این جنگل‌ها كاسته‌است. به همین خاطر این محدوده، جزو مناطق حفاظت شده به حساب می‌آید. در سال ۱۳۵۱ بود که حرا و تالاب خوران در شمار مناطق حفاظت شده درآمد و سه سال بعد، با افزایش وسعت، به پارک ملی ارتقا یافت. این جنگل‌ها نه تنها در سطح ملی حائز اهمیت که دارای دو نوع ذخیرگاه زیست‌کره و تالاب بین‌المللی نیز هستند.

حرا به دلیل شرایط مساعد بوم‌شناختي، زیستگاهی امن برای پرندگان مهاجر از مناطق گرمسیری به شمار مي‌آيد. پرندگانی همچون پلیکان پا خاکستری، باکلان، حواصیل خاکستری، اگرت کوچک، اگرت ساحلی، اگرت سفید، حواصیل شب، حواصیل هندی، کفچه نوک، فلامینگو ، عقاب ماهیگیر(جزیره قشم)، کرکس، جیرفتی، هوبره، سلیم خرچنگ‌خوار، صدف‌خوار، دیدومک، تله نوک پهن، کاکایی سر سیاه، کاکایی پشت سیاه، پرستو دریایی دودی، پرستو دریایی کاکلی کوچک، پرستوي دریایی معمولی، پرستوي دریایی کاکلی، سبز قبای هندی، زنبور خانگی کوچک، دم جنبانک ابلق، دم جنبانک کله زرد، میوه‌خور، بلبل خرما، سنگ چشم کله سرخ، سوسک چیفچاف، سوسک جنبان، سوک سرسیاه، طرقه بنفش، طرقه کوهی، چکچک بیابانی، شهدخور، زرد پر مزرعه، سهره خاکی از جمله موجوداتي هستند که خود را برای زمستان گذرانی یا توقفگاهی در هنگام مهاجرت، به این منطقه می‌رسانند.

بام قشم

قشم بامی مرتفع ‌دارد که میان روستای سلخ در جنوب جزیره و روستای طبل در شمال آن قرار دارد. بام قشم که فلات نیمه مرتفعی است، منظره‌ای بی نظیر را پیش چشم‌تان قرار می‌دهد. برای رفتن به این منطقه که پناهگاه مردم قشم در تابستان‌ها بوده، باید از روستای طبل گذشت‌. در انتهاي مسير ماشين‌رو، پس از حدود ۱۵ دقيقه پياده‌روى و صعود از دامنه‌ها مى‌توان به سطح فلات رسيد. در اينجا بقاياى يک روستاى ويران‌شده نيز وجود دارد که اهالى منطقه آن را کلات کشتار مى‌نامند. دليل نامگذارى آن روشن نيست.

منبع:همشهري ۶و۷