اولين موزه در آستان قدس رضوي در سال ۱۳۲۴ در ساختماني به مساحت ۱۰۲۴ متر مربع در صحن امام خميني (ره) بنا شد.

اين موزه به مدت ۴۰ سال تنها موزه آستان قدس رضوي بود اما با استقرار نظام مقدس جمهوري اسلامي و آغاز تحول بنيادين در تمامي عرصه‌ها، موزه آستان قدس رضوي نيز مسير توسعه را پيمود و در طي سال‌هاي پس از انقلاب شكوهمند اسلامي ايران چندين بار دچار تغيير و دگرگوني شد.

مجموعه موزه‌هاي آستان قدس رضوي متشكل از ۱۲ گنجينه به قرار ذيل است:

۱٫گنجينه قرآن و نفايس

اهميت اين گنجينه به صحف و قرآن‌هاي نفيس آن از جمله قرآن‌هاي منسوب به امام علي (ع)، امام حسن (ع)، امـام حسين (ع)، امـام سجاد (ع) و امـام رضا (ع) مي‌باشد. قرآن‌هاي اين گنجينه به خط خطاطان مشهور جهان اسلام، با تذهيب و طرح‌هاي زيبا و ظريف و روي پوست آهو يا ورق‌هاي كم نظير و ارزشمند نوشته شده اســت. شگفتي‌هاي اين گنجينه چنان بي‌منتهاست كه خضوع و تجليل تماشــاگران را مضــاعف مي‌سازد.

۲٫گنجينه تخصصي فرش

اين مجموعه شامل ۳۷ تخته قالي و قاليچه است كه از ميان نفيس‌ترين فرش‌هاي موجود در آستان قدس رضوي انتخاب شده است. بافت ظريف و لطيف، طرح‌ها و نقش مايه‌هاي بديع و رنگ‌هاي موزون قالي‌هاي اين گنجينه بسيار چشمگير است. از آن جمله قالي هفت شهر عشق (كه نماي هفت شهر مقدس مكه، مدينه، نجف، كربلا، كاظمين، سامرا و مشهددر آن بافته شده است) و قالي گلابتون (كه در آن تارهايي از ابريشم با رشته نازك طلا يا نقره پيچيده شده است) را مي توان نام برد.

۳٫گنجينه هداياي مقام معظم رهبري

طبقه همكف ساختمان موزه قرآن به مساحت ۴۰۰ متر مربع فضاي نمايشي از سال ۱۳۷۳ به محل نمايش هداياي مقام معظم رهبري [هديه ارزشمند مقام معظم رهبري به كتابخانه آستان قدس] اختصاص يافته است. اشياء اين گنجينه شامل آثار هنري (تابلوهاي خط و تذهيب، نقاشي، فرش، تراش روي شيشه، معرق چوب، معرق صدف، سوزن دوزي، قلمزني روي مس)، انواع ظروف (چيني، كريستال، نقره …)، ماكت‌ها، مدال‌ها و … مي‌باشد كه توسط شخصيت‌هاي ملي و خارجي به مقام معظم رهبري هديه شده است. گنجينه تاريخ مشهد: آثار اين بخش گذشته از امتياز هنري و تاريخي به علت ذكر تاريخ و نام سازنده و محل ساخت از اهميت خاصي برخوردار است. اغلب اين آثار كه توسط زائران امام رضا (ع) اهدا شده را مي‌توان در دو بخش تقسيم كرد؛

۴٫ابزار و ادواتي كه در حرم مطهر كاربرد داشته نظير ابريق، گلگير شمع، قفل ها

۵٫آثار مربوط به بناي حرم مطهر، همچون ضريح قديمي، محراب‌ها، كاشي‌ها

۶٫گنجينه سكه و مدال

يكي از گنجينه‌هاي نفيس آستان قدس رضوي، مجموعه سكه‌ها و مدال‌هاي آن است كه در حال حاضر برحسب ظرفيت مكان از بين صدها سكه و مدال خزانه آستان قدس رضوي، تعداد ۴۰۷ سكه از دوره‌هاي سلوكي، اشكاني، ساساني، خلفاي اموي، ساماني، آل بويه، خلفاي عباسي، غزنوي، سلجوقي و صفويه به همراه ۹۹ عدد مدال به نمايش گذاشته شده است. سكه‌هاي ولايتعهدي امام رضا(ع) به تاريخ ۲۰۲ و۲۰۳ هجري قمري از جمله سكه‌هاي بسيار نفيس اين مجموعه است.
۷٫گنجينه ظروف

در اين گنجينه بيش از ۱۵۰ عدد ظرف از دوره‌هاي مختلف تاريخي به نمايش درآمده است[نمايشگاه چراغ‌هاي قديمي در آستان قدس رضوي]. از آن جمله ديس چيني هشت پرآبي، سفيد با نقش اژدها و سيمرغ، نماد امپراطور و ملكه يا آسمان و زمين، متعلق به قرن ۱۶ ميلادي.

۸٫گنجينه تمبر و اسكناس

در اين موزه از ۱۸۰ كشور جهان، حدود ۵۰ هزار قطعه تمبر، برحسب ترتيب زماني و دوره‌هاي تاريخي در دو بخش در معرض نمايش قرار گرفته است. تمبرهاي ايراني، شامل دوره‌هاي قاجار، پهلوي و جمهوري اسلامي ايران و تمبرهاي خارجي، متعلق به هر كشور برحسب قاره‌هاي پنجگانه جهان. اولين تمبر پستي ايران معروف به تمبر شيـر و خورشيد متعلق به زمـان ناصـرالــدين شـاه قاجار و تمبر نيمه ناصري (به علت گران بودن قيمت تمبر آنها را نصف مي‌كردند) از جمله تمبرهاي ارزشمند اين مجموعه مي‌باشند.

گنجينه سلاح‌هاي گرم و سرد: در اين گنجينه ابزار و ادوات رزمي تاريخي در معرض نمايش است. از آن جمله شمشير فولادي با دسته عاج مزين به نقوش و كتيبه زركوب روي تيغه و تبرزين فولادي زركوب قلمزني شده با دسته چوبي و روكش چرمي.

۹٫گنجينه ابزار نجوم و ساعت

در اين مجموعه انواع اسطرلاب، تلسكوپ‌هاي شكستي و انعكاسي، كره‌هاي جغرافيايي، قطب‌نما، سمت‌ياب‌ها و ساعت‌هاي ديواري، پاندولي، روميزي به نمايش گذاشته شده است. از آن جمله مي‌توان از ساعت آفتابي با صفحه سنگي و اعداد رومي ساخته شده در سال ۱۷۳۳ ميلادي نام برد.

۱۰٫گنجينه صدف و حلزون‌هاي دريايي

اين مجموعه ۱۳۰۰ قطعه صدف و حلزون، عجايبي از شگفتي‌هاي خلقت آفريدگار را در برابر تماشاگر به نمايش مي‌گذارد. اين مجموعه توسط آقاي محمد سعيد فواد وهبه به آستان قدس رضوي اهداء شده است.

۱۱٫گنجينه هنر نقاشي

در اين موزه آثار هنرمندان برجسته ايراني و خارجي به نمايش گذاشته شده است. از آن جمله مي‌توان به آثار پنجمين روز آفرينش، عصر عاشورا، يتيم نوازي حضرت علي(ع) و اولين پيام از استاد فرشچيان، منظره شهر، و اثر ويليام جيمز اشاره نمود.

۱۲٫موزه ملك

مرحوم حاج آقا حسين ملك فرزند ارشد مرحوم حاج محمد كاظم ملك التجار در نهم ربيع الاول سال ۱۲۹۳ در تهران متولد شد. مرحوم ملك از دوران جواني به مطالعه و جمع آوري و نگهداري كتاب علاقه‌مند بود و اين عشق و علاقه كه تا آخر عمر ادامه داشت، سر آغاز مجموعه گرانقدري شد كه امروز شهرت جهاني دارد.

منبع:

_ وبسایت ای پرشین