ساحل دریای عمان

سواحل زيباي درياي عمان مهم‌ترين جاذبه گردشگري شهرستان جاسک در استان هرمزگان به شمار مي‌رود.
پهنه آبي درياي عمان يا به معناي صحيح‌تر؛ خليج عمان، پيشروي آب اقيانوس هند به داخل خشکي در جنوب غربي آسيا است که در شمال غربي درياي عرب و اقيانوس هند و شرق تنگه هرمز و خليج فارس و ميان کشورهاي ايران، عمان و پاکستان قرار دارد. اين خليج در حقيقت، از سه سمت به خشکي و از يک سو به درياي آزاد (اقيانوس هند) مرتبط است. اين حوضه کوچک اقيانوسي، باقيمانده يک اقيانوس وسيع قديمي به نام «نِئو تِتيس» است که به علت برخورد ورقه عربي به اوراسيا، کوچک شده است. مساحت اين درياي تاريخي، ۹۰۳ هزار کيلومتر مترمربع، حداکثر طول آن از شمال غربي تا جنوب شرقي، ۹۵۰ کيلومتر و حداکثر عرض آن از شمال شرقي به جنوب غربي، حدود ۳۴۰ کيلومتر مي‌باشد. اگرچه عرض درياي عمان از عرض آب‌هاي خليج فارس کمتر است اما در مقابل، عمق آن از خليج فارس بيشتر است و هرچه به سوي غرب پيش رويم، عمق آن به سرعت کم مي‌شود. عمق درياي عمان در اطراف بندر چابهار (در استان سيستان و بلوچستان) حدود ۳۳۹۸ متر و در نزديکي تنگه هرمز به ۷۳ متر مي‌رسد. آب درياي عمان تا حدودي شور است و شوري آن به طور متوسط ۳۷ در هزار مي‌باشد. طول ساحل ايران در امتداد درياي عمان، از خليج گواتر تا بندرعباس، ۷۸۴ کيلومتر است و اين مسافت، نيمي از کناره‌هاي جنوبي ايران را تشکيل مي‌دهد.
از شمال درياي عمان، مدار رأس السرطان عبور مي‌کند از اين رو اين خليج، در منطقه گرم کره زمين واقع شده است. حداکثر درجه حرارت سطح آب در مرداد ماه ۳۳ درجه و در دي ماه حداقل ۱۹٫۸ درجه سانتي‌گراد است.
در حاشيه اين درياي تاريخي، شهرهاي مهمي چون بندر چابهار و جاسک (در ايران) و مَسقَط و صحار (در عمان) واقع شده‌اند. در واقع بندر چابهار در استان سيستان و بلوچستان، نزديک‌ترين و آسان‌ترين راه دسترسي کشورهاي آسياي ميانه به آب‌هاي آزاد است.
نام درياي عمان پيش از اسلام به درستي روشن نيست. به نقل از هرودوت (۵۱۲ پيش از ميلاد)، نخستين بار ناوگان داريوش بزرگ به درياسالاري اِسکيلاس يوناني، از رود سند وارد درياي اريتره (درياي احمر و بحر عمان و خليج فارس) شد و سواحل مُکران* و عربستان ]عمان[ را بازديد کرد. در قرن چهارم هجري قمري، درياي عمان جزو درياي اعظم به شمار مي‌آمد و هر بخشي از درياي اعظم به نام ناحيه يا شهري که در کنار آن قرار داشت، خوانده مي‌شد مانند درياي پارس، درياي بصره و درياي عمان. ظاهراً به لحاظ رونق بازرگاني بندر و شهر عمان در دوره اسلامي، بحر عمان نيز اهميت يافت زيرا در آن دوره بندر و شهر عمان، بارکده جهان به شمار مي‌آمد و ظاهراً با بندر تيز در خليج فارس ارتباط دائمي داشته است. بازرگانان آن ثروتمندترين تجار شهرها بودند و از مغرب و مشرق و جنوب و شمال، کشتي‌ها به آنجا مي‌آمدند. در جنوب اين بندر، درياي سبز يا بحر اخضر يا خليج اخضر که امروز کمابيش مطابق با درياي عربستان است، قرار داشت.
در زمان‌هايي، درياي عمان و درياي پارس (خليج فارس) را يکي مي‌دانستند و سواحل جنوب شرقي ايران، بحر مُکران و بحر کرمان خوانده مي‌شد. بحر کرمان از مشرق به بحر مکران پيوسته بود و از مغرب از جزيره کيش فراتر مي‌رفت و قسمتي از بحر فارس را نيز دربر مي‌گرفت. بحر مکران از مشرق به بحر سند و از مغرب به بحر کرمان پيوسته بود. ظاهراً گاهي قسمت جنوبي اين دو دريا را بحر عمان مي‌خواندند. بارکده کرمان در بحر کرمان، هرموز (يا هرمز) و بارکده مکران در درياي مکران، بندر تيز بود. از مطالب کتاب افضل‌الدين کرماني چنين برمي‌آيد که در آن دوره (پيش از حمله مغول)، بندر تيز؛ بارکده مکران، بندر بين قاره‌اي محسوب مي‌شد و با مصر، حبشه و زَنج (زنگبار) در افريقا و با هند و سند در آسياي مرکزي و با کشورهاي عربي مانند عمان و بحرين در خاورميانه، مناسبات تجاري داشته است. در اين دوره از مکران محصولاتي چون فانيد (= شکر) و قند صادر مي‌شد و مُشک، عنبر، پارچه‌هاي مخملي لطيف و محصولات ديگر در تيز داد و ستد مي‌شد.
درياي عمان به لحاظ آن که بخشي از راه مواصلاتي خليج فارس و مناطق نفت‌خيز آن با اقيانوس هند، شرق دور، افريقاي شرقي، درياي مديترانه و اروپا به شمار مي‌رود، از نظر اقتصادي و سوق‌الجيشي اهميت بسيار دارد. طبق مقررات قانون نفت مصوب مرداد ۱۳۳۶ خورشيدي، فلات قاره ايران در درياي عمان نيز مانند خليج فارس، تابع مقررات قانون نفت ايران شد. شرکت شيلات ايران در سواحل شمالي درياي عمان داراي تأسيساتي مي‌باشد.
در نتيجه مطالعات باستان‌شناسي در کرانه‌هاي جنوبي شهرستان‌هاي چابهار، جاسک و ميناب که در ارتفاع کمتر از ۲۰۰ متر قرار دارند، در شمال غربي شبه جزيره کنارک و کرانه رودي در جنوب روستاي سَدَيج (حدود ۱۰۰ کيلومتري شمال شرقي شهر جاسک) و در ۱۰ کيلومتري جنوب شرقي روستاي کوهستک (حدود ۴۸ کيلومتري جنوب شهر ميناب)، آثار باستاني ماقبل تاريخ يافت شد. آثار مکشوفه در سديج متعلق به ۶۵۰۰ تا ۷۵۰۰ سال پيش از ميلاد و در کنارک متعلق به دوره ديرينه سنگي ميانه يا عصر حجر قديم وسطي است.
*سرزمين مُکران، نام ناحيه اصيل آريايي‌نشين در جنوب شرقي ايران زمين مي‌باشد که داراي اقوامي دلاور و جنگجو با قدمتي بيش از ۳۰۰۰ سال مي‌باشد. نام اين منطقه که امروزه بلوچستان خوانده مي‌شود، در سنگ‌نبشته‌هاي داريوش بزرگ هخامنشي بر بيستون و تخت جمشيد در سده ششم پيش از ميلاد مسيح، «مکا» يا «مُکران» نوشته شده و از آن به عنوان استان چهاردهم فرمانروايي هخامنشي نام برده شده است.
کتيبه داريوش بزرگ در نقش رستم: «به خواست اهورامزدا اين است شهرهايي که من جدا از پارس متعلق به ايران کردم. بر آنان حکمراني کردم. آنچه از طرف من به آنان گفته شد آن را کردند. قانون من است که آنان را نگه داشت: ماد- خوزستان- پارت- هرات- بلخ- سغد- خوارزم- زرنگ- رخج- ث ت گوش- گندار- هند- سکائي‌هاي هوم نوش- سکائي‌هاي تيز خود- بابل- آشور- عربستان- مصر- ارمنستان- کپد و کيه- سارد- يونان- سکائي‌هاي ماوراي دريا- سکودر- يوناني‌هاي سپر روي سر- ليبي‌ها- حبشي‌ها- اهالي مک- کارائي‌ها»
بلوچ‌ها در طول تاريخ از ديدگاه زبان و نژاد، تشکيل‌دهنده بخش اصلي پيکره ايران بزرگ مي‌باشند. حکيم فردوسي در اثر جاودان خود؛ شاهنامه، بلوچ‌ها را بخشي از ارتش کيخسرو عنوان کرده است.

سواحل دریای عمان

منبع:

– سیری در ایران