یحیی عدل (زادهٔ ۱۲۸۷ در تبریز — درگذشتهٔ ۱۳۸۱ در تهران) جراح ایرانی بود که وی را «پدر جراحی ایران» می‌نامند.

زندگینامه :

یحی عدل در سال ۱۲۸۷ در تبریز متولد شد. پدرش یوسف‌خان مکرم‌الملک مدتی نایب‌الایاله آذربایجان بود. محمدولی فرمانفرمائیان و حبیب نفیسی شوهر خواهران عدل و مصطفی عدل، بنیان‌گذار دادگستری نوین در ایران و احمدحسین عدل، وزیر کشاورزی و موسس دانشکده کشاورزی کرج، پسرعموهای او بودند.

وی تحصیلات دبستان را در مدرسه حکمت تبریز به پایان برد و تحصیلات دبیرستان را به سبب انتصاب پدر به عنوان حاکم کرمانشاه در این شهر انجام داد. وی مدتی از تحصیل باز ماند تا سرانجام پدرش به هزینه شخصی وی و برادرش را به فرانسه فرستاد. او در پاریس تحصیلات دوره متوسطه را در رشته‌های فلسفه و ریاضی به پایان رساند و پس از مدتی تحصیل در دانشکده ریاضی، به تشویق عمویش وارد دانشکده پزشکی پاریس شد. پس از پایان به مدت دو سال دستیار پروفسور گرگوار و رییس درمانگاه بود. در این مدت وی به رشته جراحی روی آورد. پروفسور عدل چندین سال در رشته جراحی عمومی و اورولوژی مطالعه کرد. او در سال ۱۳۱۷ پایان‌نامه خود را درباره درمان آدنوپاتی سلی از تصویب گذراند و موفق به دریافت مدال نقره از دانشکده پاریس شد. او پس از موفقیت در کسب درجه لوره آ در سال ۱۳۱۸ خورشیدی و درست یک ماه پیش از شروع جنگ جهانی دوم به ایران بازگشت.

پس از بازگشت به ایران او در دانشکده پزشکی استخدام شد و استادی کرسی جراحی عمومی و ریاست بخش جراحی بیمارستان سینا به وی واگذار شد. در آن زمان کمبود جراح در ایران باعث شده بود که وی حتی تا چندین جراحی در روز انجام دهد.

رفت و آمد عدل با مقامات بلند کشور و دربار پهلوی او را تبدیل به شخصیتی سیاسی کرد و باغث شد تا بعد از کناره گیری اسدالله علم به دبیرکلی حزب مردم منصوب شود. او همچنین در سال ۱۳۴۲ به سناتوری مجلس سنای ایران رسید و تا چهار دوره این مقام را حفظ کرد.

دختر او، کاترین عدل که با بهمن حجت کاشانی فرزند سپهبد کاشانی ازدواج کرده بود، به مبارزه مسلحانه با دولت وقت ایران روی آورد و سرانجام در درگیری با پلیس در سوم اردیبهشت ۱۳۵۴ کشته شد. با این همه این واقعه هیچ تاثیری در روابط پروفسور عدل با دربار نداشت و وی تا زمان انقلاب در زمره پزشکان معتمد دربار به شمار می‌آمد.

او مکتبی در ایران پایه‌گذاری کرد که به مکتب عدل شهرت دارد. شاگردانش قبل از انقلاب مجله‌ای به نام ”مکتب عدل” منتشر می‌کردند که حاوی آخرین اطلاعات علمی در این رشته بود.

بزرگترین هنر مرحوم پروفسور عدل آن بود که ترس جراحان را از عمل جراحی را از میان برد و به آنان دل داد که به جراحی روی آورند و موفق شوند. البته تکنیکهای جدید و پیدایش آنتی بیوتیکها به موفقیتهای جدید در جراحی و شهرت او کمک کرد.

یحیی عدل در سال ۱۳۸۱ درگذشت و خانه موروثی ایشان به عنوان یکی از آثار ملی ثبت و بازسازی شده است.

خانه پروفسور عدل

خانه پروفسور یحیی عدل مربوط به دوره پهلوی است و در تهران، خیابان ولیعصر، روبروی کاخ مرمر، پلاک ۴ و ۶ واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۰۸۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانهٔ پروفسور عدل اکنون در مالکیت دولت قرار دارد و به عنوان ساختمان پژوهشکدهٔ هنر (وابسته به فرهنگستان هنر) استفاده می‌شود.

بر اساس گفته‌های وکیل مالک و همچنین نوع معماری، این خانه توسط یک معمار روسی ساخته شده است.

خانه پروفسور عدل دارای ۲۷۰۰ متر مربع عرصه و حدود ۱۰۰۰ متر مربع زیربنا، شامل یک طبقه ساختمان اعیانی با زیرزمین همراه با آپارتمان سرایدار و سینمای خانگی است.پلان این خانه از نوع روسی شامل بخش‌های خصوصی، پذیرایی، محل بیتوته مهمان، مطب، منزل سرایدار، راننده، خدمه، همراه با ۳ ورودی است.سطوح داخلی بنا با اندود گچ ساده است ولی در سقف از گچبری استفاده شده است. همچنین در بخش شرقی بنا از کاشی‌های خشتی منقوش در ازاره دیوار استفاده شده است.نماهای خارجی این خانه ترکیبی از آجر و گچ سفید بوده و در قسمت رخ بام با گچبری تزئین شده است.

منبع :

– ویکی پدیا

-همشهری آنلاین