استان آذربايجان شرقي به دليل دارابودن آب و هواي خاص و همجواري با استان‌ها و كشورهاي ديگر داراي تنوع آداب و رسوم قومي و قبيله‌اي بوده و به تبع آن مردمان اين ديار، فولكلور و آداب و رسوم بسيار متنوعي دارند.

از جمله اين آداب كه رابطه زيادي با آب و هوا و محصولات كشاورزي آن دارد مراسم مخصوص دوشاب‌پزان است.

مردم اين ديار بخصوص  شهرستان‌ اسكو  همه ساله از اواخر شهريور تا پايان فصل برداشت انگور با شيوه‌هاي خاص خود به تهيه محصول دوشاب كه همان مرباي سنتي امروزي است، اقدام مي‌كنند؛ البته اين مراسم امروزه در حال فراموشي است.طرز تهيه دوشاب از انگور جذابيت خاصي دارد به طوري كه براي تهيه اين ماده شيرين، باغداران پس از تلاش يك روزه براي استحصال آب انگور، در دمادم غروب آفتاب آب انگور به دست آمده را با نوعي خاك سفيد رنگ مخلوط مي‌كنند.

اين خاك ، زلالي خاصي به شيره انگور مي‌بخشد و غلظت شيريني آن را افزايش مي‌دهد. با گذشت ۲۴ ساعت خاك ته نشين شده و شيره زلال انگور براي پخت از خاك ته نشين شده جدا و براي جوشاندن به ظروف مخصوص ريخته مي‌شود. پس از جوش آمدن شيره انگور، دوشاب براي مصرف آماده مي‌شود.البته مصرف اين محصول مقوي در آذربايجان تا همين چندسال پيش كه هنوز انواع و اقسام مرباها وارد خانه‌هاي اين خطه نشده بود چشمگير بود، اما با ورود انواع مرباها و حضور آنها در سفره شهروندان و روستاييان دوشاب را به حاشيه رانده و هر روز بيش از پيش مردم را با آن غريبه كرده است.

خواص شیره انگور

۱- خاصیت اصلی انواع شیره، انرژی زا بودن آن است و برای فصل زمستان که بدن به انرژی بیشتری برای گرم کردن خود احتیاج دارد، بهترین غذا محسوب می شود.

۲- شیره انگور بسیار مقوی است و برای کسانی که بر اثر یک بیماری طولانی یا عمل جراحی ضعیف شده اند، بسیار مفید است.

۳- شیره انگور، ضعف عمومی بدن و ضعف احشاء را معالجه و بدن را تقویت می کند. برای این منظور شیره انگور را با شیر گاو و کمی پودر بادام مخلوط نموده و روزانه ۲ تا ۳ لیوان به بیمار بدهید تا قوای بدنش را سریع تر به دست آورد.

۴- شیره انگور درست مانند خود انگور مقدار قابل توجهی ویتامین «آ»، «ب» و «ث» دارد و در ضمن ضد نفخ هم هست.

۵- برای درمان یرقان (زردی) شیره انگور را با کمی سرکه مخلوط می کنند و به بیمار می دهند.

۶- خوردن شیره انگور مخلوط شده با کمی پودر زعفران، برای رفع هم و غم، غضب شدید و ضعف اعصاب بسیار مفید است و معالجه تا بهبودی باید ادامه داده شود.

۷- برای درمان کک و مک، شیره انگور را به تنهایی یا مخلوط با نمک روی لکه ها می مالند.

۸- شیره انگور مخلوط شده با کمی گل ختمی پخته را به صورت مرهم روی آبسه (دمل) قرار دهید تا دمل باز شود. علاوه بر آن برای از بین بردن ورم هایی که بر اثر ضربه ایجاد شده اند، مفید است.

۹- شیره انگور در بدن باعث دفع اوره و مقداری از اسیدهای غیر مفید بدن می شود و کارشناسان تغذیه آن را پاک کننده بقایای غذاها در روده و معده می دانند.

۱۰- شیره انگور محرک اعمال کبدی می باشد و به خون سازی کمک می کند.

۱۱- شیره انگور و خرما، هر دو تسکین دهنده دردهای رماتیسم و امراض شریانی و وریدی هستند.

موارد احتیاط مصرف شیره انگور

شیره طبیعت گرم دارد و مصرف آن برای گرم مزاج ها موجب غلیظ شدن صفرایشان می شود و نتیجه آن، جوش زدن در صورت و بدنشان است که راه درمانش هم خوردن میوه های تازه با طبیعت سرد است.

حواس تان باشد که این ماده به غیر از انرژی زا بودن، درصد بالایی کالری هم دارد و اگر شما فرد کم تحرکی هستید که روزانه بیش از ۲۰ دقیقه پیاده روی منظم ندارید یا ورزش نمی کنید، بدانید که با خوردن این ماده مغذی، حتماً چاقی و عوارض آن انتظارتان را می کشد.

شیره برای افراد دیابتی مضر است؛ گرچه شیره خرما به دلیل داشتن مواد قندی کم ضرر (گلوکز و ساکاروز)، برای بیماران دیابتی ضرر کمتری دارد ولی خوردن آن به آن ها توصیه نمی شود.

منبع :

– وب سایت منطقه اسکو

– دانشنامه شهری ایران