کتیبه سیغندل ازکتیبه های سنگی دوران اورارتویی در آذربایجان هست که در ۲ کیلومتری روستای سیغندیل و تقریبا ۱۵ کیلومتری ورزقان قرار دارد.
اورارتویي نام حكومت مقتدري بوده كه از مركز فلات آناتولي و كناره­ یِ درياچه­ ی وان از اتحاد طوايف مختلف ايجاد شده­ بود. و بعدها در اثر حملات و كشورگشایي ­ها قلمرو آنها تا كناره­ هاي دریای خزر كشيده شد.
اورارتویيان جنگها و پيروزيهاي خود را در كتيبه ­هاي سنگي مي­ نوشتند. از جمله كتيبه­ هاي نوشته شده توسط اورارتویيان ، كتيبه ­ي سغندل است. این کتیبه در نزديكي روستاي سغندل در بالاي كوهي به نام زاغي و در پنج كيلومتري ورزقان قرار دارد. طول آن ۱۱۵ و عرض آن ۴۷ سانتي متر است و مشتمل بر ۱۰ سطر است. كتيبه ­ي سيغندل از آثار مهم دوران اورارتویي است كه در سال ۱۳۳۰( ه.ش) توسط محمد جواد مشكور كشف شده­ است و بر اساس مطالعات انجام شده اين كتيبه به « ساردوري دوم ( ۳۳-۷۵۰ ق.م ) پسر آرگيشي اول تعلق دارد و در آن از حمله به ناحيه اي كوهستاني پولوآدي و گشودن ۲۱ دژ و تصرف ۴۵ يا ۴۴ شهر در يك روز سخن مي رود.»مليكيشولي دانشمند و اورارتوشناس گرجي كه اين كتيبه را ترجمه كرده است از وجود قلعه ­هاي مختلفي در اطراف آن خبر داده و نيز وجود طايفه­ هاي كوه­نشين در اين منطقه را محتمل مي­داند.
هيأت باستان شناس آلماني در سال ۱۹۶۷ و ۱۹۷۱ در اطراف سيغندل به پژو هش هاي مقدماتي دست زده ­اند و از وجود دو قلعه در این محل خبر داده­ اند كه يكي به دوران پيش از تاريخ كه به دست ساردوري دوم تسخير شده­ است و ديگري متعلق به اورارتویي­هاست و«اين قلعه به دست ساردوري دوم در جوار قلعه ­ي قديمي ساخته شده ­است و قلعه ­ي مذكور در سيغندل از جمله بزرگترين استحكامات در ايران است.»در روزگاران قديم در بالاي كتيبه ­ي سنگي قلعه­اي ارمني نشين [ در حوالي كتيبه ي سيغندل] وجود داشته كه مردم كارهاي آهنگري خود را به آنها مراجعه مي­كردند.»اين مورد را سالمندان سيغندل نيز تصديق مي­كنند و نيز به دليل آشنایي ارامنه و اوراتویي­ها به فن آهنگري وجود ارمني نشينان در اين قلعه بعيد به نظر نمي رسد( بخصوص که در زمانهایی ارمنی ها بر آذربایجان مسلط بوده اند.) محمد جواد مشكور كاشف كتيبه­ي سيغندل، اورارتویيان را ازمدنیتهای دنياي قديم مي­شمارد. لازم به ذکر است که شهر سردرود در اطراف تبریز به افتخار همین ساردوری اول ساخته شده است.

ترجمه و تفسیر کتیبه

۱ – ارابه جنگی خدای خالدی به راه افتاد
۲ – آن به کادیا اونی پادشاه پولو آدی حمله کرد
۳ – ناحیه ای کوهستانی است به یاری خالدی توانا
۴ – در ارابه جنگی نیرو مند خالدی این لشکر کشی
۵ – ساردوری پسر آرگیشتی صورت گرفت
۶ – ساردوری گوید من ۲۱ قلعه را گرفتم
۷ – من در یک روز ۴۵ ( یا ۴۴ ) شهر را تصرف کردم ، لیب لی اونی
۸ – شهر پادشاه و شهر مستحکم را در جنگ گرفتم
۹ – ساردوری پادشاه مقتدر شاه بزرگ
۱۰- شاه کشور شاه مملکت بیا اونی و فرمانروای شهر توشپا
در سطر اول از كتيبه، سخن از خالدي است. خا لدي يكي از خداوندان اورارتویي بوده و در معابد بزرگ در صدر خدايان اورارتوي قرار داشت. وي خداي جنگ بوده كه در مقایسه با ساير مجسمه­ ها و كتيبه­ ها­ی كشف شده ا ز اورارتویيان به « شكل انسان که گاهي با ريش و گاهي بدون ريش و ايستاده بر روي يك شير، نشان داده شده­است.»آنها براي جنگ از خالدي اجازه مي­گرفتند و آنچه در سطر سوم مي خوانیم نشان مي دهد اورارتوییان معتقد بوده­ اند كه پيروزي در جنگ حاصل توانايي خالدي است.
در سطر دوم از شخصي به نام كاديااوني نام مي برد كه پادشاه منطقه پولودآدي بوده است و مي نويسد ، خالدي به راه افتاد و به آنجا حمله كرد.
در سطر سوم به توصیف ناحيه ي پولوآدي مي­پردازد و مي­گويد منطقه ­ای كوهستاني است و شایداورارتوییها به منطقه­ی قره­ داغ پولوآدی می­گفتند.
در سطر چهارم منظوراز ارابه شايد مجموع لشكركشي­هايي باشد كه معتقد بوده­ اند از طرف خالدي انجام مي­شده و از قدرت زياد آن یاد ­شده­ است و در سطر پنجم از ساردوري پسر آرگيشتي به عنوان فرمانده ياد مي­كند.
سطر ششم از قول ساردوری به تصرف ۲۱ قلعه در منطقه اشاره کرده و در ادامه ودر سطر هفتم از ۴۵ شهر ياد مي كند كه در عرض يك روز آنها را متصرف شده است و از ليب لي اوني به عنوان يكي از شهرهاي مهم و محكم ياد مي كند كه در سطر بعدي از تصرف آن سخن به میان آورده­ است. سپس به تعریف و تمجید از خود به عنوان شاه مقتدر و شاه كشورهاي فتح شده مي پردازد .
اوراتوئي ها خود را ( بيااي ني ) مي گفتند وپايتخت آنها شهر توشپا بوده است.
اينكه اورارتوییان چهل و چهار شهر و بيست ويك قلعه را فتح كرده ­اند نشان مي­دهد كه در منطقه­ي ورزقان و منطقه­ ی منتهی به سیغندل شهرهاي زيادي بوده­ است و شايد قلعه ها ي كاسين، زرآوا، وتپه هاي نقاره داشي سكي اوستي، مازار دالی سی و روستاهای لَه لَلّو، کیقال و غيره از يادگارهاي آن دوران باشد. آنچه در کتیبه­ ی سیغندل می­خوانیم و به نتیجه می­رسیم این است که منطقه­ی ورزقان و قره­ داغ در آن زمان از شکوه و عظمت و رونق بسیاری برخوردار بوده­است.
بی شک كاوشهاي باستانشناسي اگر صورت پذيرد به يافته هاي مهمي دست پيدا خواهيم كرد. این کتیبه به شماره ۷۹۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌است.