قلعه پشتاب (پیشتو، پشتو و پیشتاب هم نامیده‌شده) یکی از دژهای کهن در شهرستان اهر استان آذربایجان شرقی ایران است.این قلعه در نزدیکی دهی به همین نام از دهات دهستان یافت بخش هوراند و در فاصله‌ای نه چندان دور از راه هوراند بر بالای یک کوه صخره‌ای قرار گرفته و آثاری چون پلکان و اتاقک‌های کنده شده بر سنگ از بقایای آن است.

این قلعه بر روی یکی از کوه‌های بلند به نام هشت‌سر در ۱۲ کیلومتری هوراند و ۵۰ کیلومتری شمال شرقی اهر واقع شده‌است.

این قلعه تنها یک راه باریک برای ورود دارد و در سه سمت دیگر آن پرتگاه‌های مخوفی دیده می‌شود که قلعه را نفوذ ناپذیر ساخته‌است. دیرینگی آن به دوره‌های اشکانی و ساسانی می‌رسد.از محل این دژ، قلعه قهقهه و درهٔ رود قره سو که از پای آن می‌گذرد دیده می‌شود.

غالب دژهای منطقهٔ ارسباران از یک‌دیگر قابل رویت هستند و احتمالاً این دژها در ادواری و از جمله دورهٔ جنبش خرمدینان آذربایجان که به احتمال قوی در تصرف آنان بوده‌اند به واسطهٔ علایم آتش‌های شبانه با همدیگر ارتباط پیدا می‌کردند.

قلعه تاریخی پشتو یکی از باارزش‌ترین و جالب‌ترین آثار تاریخی بخش هوراند  در یک کیلومتری روستای پشتو در ۱۲ کیلومتری غرب هوراند و ۵۰ کیلومتری اهر در ارتفاع ۳۰۰۰ متری واقع شده است. این قلعه  متعلق به دوره اورارتوها می‌باشد و آثاری از تمدن‌های اشکانی، ساسانی و قرون میانه اسلامی نیز در آن یافت شده است. گرداگرد قلعه را پرتگاه‌های عمیق فرا گرفته‌اند. گفته می‌شود که این قلعه یکی از دژهای مورد استفاده بابک خرمدین بوده است.

حصارهاي آن بسيار مرتفع و صخره اي است و دورتا دورش را پرتگاههاي عميق احاطه كرده است. تنها راه ورودي به قلعه معبري است از سمت شمال با ۲۲۰ پله سنگي.
در ساخت ديوارهاي قلعه از سنگهاي لاشه اي، ملات گل رس، ساروج و تعدادي آجر استفاده شده است. آثار بدست آمده از درون قلعه كه سفالهاي بدون نقش و نگار قديمي است، نشان مي دهد كه اين قلعه در اوايل تسلط اسلام بر منطقه ارسباران و قره داغ ساخته شده است. ازاين قلعه كه شبيه قلعه بابك و شايد همزمان با آن بوده است به هنگام نبرد با اعراب حاكم  بر منطقه استفاده نظامي مي شده است.

منبع :

– ویکی پدیا

– سامانه رزرواسیون آرمان سفر

– پرتال شهرداری تبریز