مسجد استاد و شاگرد در خیابان فردوسی سابق در محله قدیمی مهادمهین پشت دبیرستان دخترانه بنت الهدی واقع گردیده و درسال ۷۴۲ هجری قمری توسط امیر شیخ حسن چوپان -ملقب به علاءالدین- ساخته شده و بدین خاطر نیز در ابتدا به علائیه و گاه به اعتبار خان مغولی زمان -یعنی سلیمان، نواده هلاکوخان- سلیمانیه نیز نامیده می شده است.

وجه تسمیه نام کنونی مسجد، به خاطر نگارش کتیبه های مسجد توسط عبدالله صیرفی -خطاط معروف دوره ایلخانی- و یکی از شاگردان نامبرده است. امروزه از بنای اولیه و کتیبه های آن چیزی برجای نمانده است و بنای فعلی بیشتر از ساخته های دوره قاجار محسوب می گردد. این مسجد یک بار در عهد نایب السلطنه عباس میرزا و بار دیگر درسال ۱۲۹۵ هجری قمری توسط حاج میرزا محمد قراجه داغی اوانسری -ازعلمای تبریز- و سپس توسط حاج محمد آقا اردبیلی به سال ۱۳۳۸ هجری قمری تعمیر اساسی گردیده است.

درخصوص بنای اولیه این مسجد، در ذیل جامع التواریخ آمده است: ” … امیر شیخ حسن در تبریز اقامت نمود و عمارت بس عالی از مسجد و مدرسه و خانقاه و غیر آن درمیدان کهن تبریز بنیاد نهاد و به اندک زمانی برآورد و اکثرش به اتمام رسید؛ چنان که در تبریز از آن به تکلف تر عمارت نبود.”

بنای فعلی مسجد به صورت مستطیل به ابعاد تقریبی ۲۰ × ۳۵ متر است که در بخشی از آن، شبستانی ستوندار و در بخش دیگر آن، فضایی گنبد دار با غرفه ها و دهلیزهای جانبی قرار دارد. گنبد بزرگ و طاق ها و پایه های آجری مسجد در عین سادگی از جذابیت خاصی برخوردار است. گنبد آجری، به کمک ترنبه هایی بر روی بنا قرار گرفته و در قسمت پا طاق آن، عباراتی مربوط به تعمیرات سال ۱۳۳۸ هجری قمری نوشته اند. تاریخ این تعمیر، روی سنگ مرمرین کوچکی که در بیرون دیوار شمالی مسجد نصب شده، نقر گشته است.

منبع :

– دانشنامه شهری ایران